Ашк аз чашмони пайкараи шикаста

Навҳаю шевани ҳамаи мо аз даргузашти Тоҳири Абдуҷаббор як натиҷагириеро ба миён овардааст, ки гӯё мо ҳам кам-кам ба қавмҳои “зиндакуши мурдапарвар” монанд мешавем. Қариб тамоми нашрияҳои Тоҷикистон ба марги устод Тоҳир “ашк рехтанд.”Суханони нек гуфта шуд. Пойдор ва самимона.

 Аммо чунин таваҷҷӯҳи густарда бештар ба тазоҳур ва намоиши эътироз монанд буд. Як шакл ё фурсати эътироз. Оё як нафаре ҳам дар ҳукумат ё порлумони имрӯзаи мо ҳаст, ки агар “паймонааш пур” шаваду даргузарад, мардум дар ҳаққаш ин гуна бисӯзанд?

Чанд лаҳза сукут. Чархиши ҷарақаҳое дар мағз. Бастану боз кардаи пилкҳо. Хоридани пушти сар. Посухи деринтизор: “На.” Посухи қатъӣ: “Ба ҳеҷ ваҷҳ на!” Хуб агар ҳаст, кист?

Зиёд навишта ва нашр шуд, вале садои мо аз даруни хонаамон берун нарафт. Ягон навишта ба забонҳои дигаре рӯйи олам паҳн нагашт.

Гузориши маҳкам ва пурмӯҳтавои ҳамкори азизи ман дар радиои “Озодӣ”, Раҳматкарими Давлат ва нигористони акс дар таҳияи ҳамкори дигари хубам Ҳумоюни Шаҳриёр ба воситаи радиоҳои “Фардо” ва “Афғонистони озод” дар Эрону Афғонистон пахш шуданд.

Аммо дасти мо нарасид, барои расонаҳои русӣ дар бораи ӯ маводе ба табъ бирасонем, ки шояд вақт мехоҳад. Русӣ эҳсосоти барзиёд ва тафтсони тоҷикиро меполояд. Факт ва лухт. Бе зиёдаравӣ. Охир, пас аз Аҳмади Дониш дигарон ҳам буданд. Ва қаҳрамони мо низ на дар ҳама талошҳояш ва на то ба охир комёб буд.

Пас эътироз аз вазъи умумӣ бештар аст, то аз қонуни раднопазири омадану рафтан. Ва эҳтироми амиқ ба шахсе ки аз паси мансабу мақом надавид ва мақоми хешро бо шикастанафсии вижае худаш сохт.

Агар ӯ вазири 30%-ӣ мешуд ё барои хеш қасре месохт ва ё абадан ба хориҷа ҳиҷрат мекард, мардум дар ҳаққаш ин гуна месӯхт? Пас эътироз на танҳо аз бетаваҷҷӯҳии болонишинон, балки ҳамчунин аз сустниҳодии ҳамсафарони собиқ? Ва ё ҷамъан — эътироз аз нотавонии умумимардумӣ? Аҷзи беохир ва беподош. На танҳо дар баробари марг, балки ҳамчунин дар баробари зиндагӣ?

Хонандагони сомонаи интернетии “Озодӣ” аз гӯшаву канори дунё, бо дареғ аз он ки натавонистаанд, аз гӯшаи тобути ӯ бардоранд, дуъо ва паём фиристодаанд. (Дар аксе, ки ҳамкори азизи мо Маъсуми Муҳаммадраҷаб бардоштааст, мебинем, ки чӣ издиҳоме ӯро ба манзили охиринаш мебарад.)

Ҳар сухан чун шиоре садо медиҳад, мисли нутқҳои оташгуна дар намоишҳои эътирозии шабонарӯзии таърихи 20 сол пеши Тоҷикистон. Ҳоло дигар дар кишвари мо тазоҳурот дар майдону хиёбонҳо мамнӯъст ва садоҳо аз сафҳаи нашрияву торнигорҳо мерезад дар пасманзари мусиқии дилбазаншуда ва рақсҳои нофорами шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон.

Зиндаёд Аслиддини Соҳибназар дар китобаш “Субҳи ситоракуш”, китобе, ки бо гузашти айём ҳарчӣ бештар ба маънии унвонаш қоил мешавам, ҳикоят мекунад, ки субҳи шикаста шудани ҳайкали Ленин парчамҳои порлумони Тоҷикистон сарозер ва баста ба наворҳои сиёҳи мотам буданд.

Миллат барои як пайкараи дурӯғини гаҷу оҳан мотам гирифта буд. Ё ин мотаме дар ҳаққи як сумбул буд?

Дар яке аз шабҳои гирдиҳамоиҳои силсиладор касе шӯхӣ карда буд, ки “ҳамин ҳайкали Ленинро кандан, дуруст нест, сарфаҷӯ бояд буд, бояд ба сараш як кепка пӯшонд ва зераш навишт: “Тоҳири Абдуҷаббор”. Вай бовар дошт, ки рӯзе чунин пайкара сохта ва устувор хоҳад шуд.

Имрӯз дигаре месӯзад: “агар медонистам, ки ин ҳайкали хабис на ба рӯи фарши роҳ, балки ба рӯи як миллат фурӯ меафтад, поямро ба сӯи он майдон намезадам.” Дареғо, таърих “агар” надорад. Пайкара мемонд, баҳонаи дигаре сохта мешуд. “Харсанг ба пойи бузи ланг.”

Аз ғояти афсурдагӣ фикр мекунам, нолаҳои имрӯзаи мо оё шабеҳи шикастани ҳайкали “ислоҳшуда”-и Ленин нест? Бедории ногаҳонӣ аз кобус ё ҳамон ғафлатзадагии ҳамқадамӣ бо тӯдаҳо? Шояд ҷустуҷӯи рамзи эътироз?

Нозиме бо ном ё тахаллуси Ширин аз ноҳияи Ёвон ба тазоҳуроти сӯгворони ҳайкали Ленин омада буд ва мегуфт, “худо шоҳид, аз телевизион дидам, вақте онро ғалтонданӣ буданд, аз чашмонаш ашк берун метаровид.” Шояд мехост, ишора ба он кунад, ки “агар дил сӯзад, аз чашми кӯр ҳам об мебарояд?” Шоир шоирона ҳарф мезад, тоҷикона.

Андешаҳои мағшуш таркам намекунанд ва рӯзи дигар хабари ҳамкорам Носирҷони Маъмурзода аз Хатлон мерасад, ки “Хуросонро сел бурд.” Хуросонро? Ноҳияи Хуросон. Харсанг?

Ба марги Тоҳири Абдуҷаббор бисёр фиғон кашидем, он қадар гиристем. Шояд ҳама селобе буд, на ашки шӯру талху сӯзон. Яке ҳам аз мақомот талаб накард, шаҳре, рустое ё ба камияш хиёбонеро дар маркази пойтахт ба номи Тоҳири Абдуҷаббор бигузоранд. Албатта, чизи маълуме. Лек на бад. То замоне расаду кӯдакони ояндаи дур бо исми раҳбарони феълӣ дучор оянду пурсише кунанд ва пирамардон посух бидиҳанд: “Инҳо мевахӯрони инқилоби Тоҳири Абдуҷабборанд.”

Ва ё дар қомусу луғатҳои сиёсӣ бинависанд, Фулонии Фулон –раисиҷумҳури кишваре, ки истиқлолияташ аз андешаи Тоҳири Абдуҷаббор дар рӯзгоре бархоста буд, ки Фулонии Фулон дар хоби ғафлат буд. Барои ин бояд хиёбони азиме номи он озода ва озодандешро дошта бошад. Барои ин эҳтимол як хиёбони бузурге бояд сохт, то озодагон аз он бигзаранд.

Ё мебоист мазораш дар Душанбе мебуд. Барои зиёрати афроди якка ва пароканда.

Ҳайҳот, ба гуфтаи Беҳрӯзи Забеҳулло, “тобути ӯ ба гӯшаи танги диёр рафт…” Оре, на ба пантеони бузургони миллат дар Лучоб.

Аммо ҳоло ҳозир гузориш мерасад, дар ноҳияи Хуросон деҳаи “18-ум Партсйезд”(?)-ро сел задааст. Ва хонандае менависад, “харсанг ба пойи бузи ланг.” Мо ба ин ном деҳае дорем. Деҳае дар Хуросон!