Булбули ғамгусор

Намедонам, онҳое, ки хунёгари хушовоз Муродбеки Насриддинро азият медоданд, зинда бошанд ё не, вале медонам, ки на ҳоло ва на пас аз сад сол ҳам касе номи онҳоро нахоҳад донист. Онҳо мисли партовҳои гандида ба қаъри мурдобҳо фурӯ рафтаанд, мераванд ва хоҳанд рафт. Аммо ҳазорон нафар чакомаҳои Муродбекро бо тапиши дил мешунаванад ва барояш «аҳсант» мегӯянд. Ва ҳамин гуна идома хоҳад кард, чун «танҳо садост, ки мемонад…»

Ёд дорам, донишҷӯ будаму шунидаам, ки  маъмурони фарҳанг яке аз беҳтарин офаридаҳои ӯро («Дунё ғанимат аст, аз ман хабар бигир» бар матни Гулрухсор) ба саҳна роҳ надоданд. Ба фикрам, охири солҳои 1970 буд. На танҳо роҳ надоданд, балки ӯро ба хурофоту тақдирпарастӣ ва пессимизм айбдор карданд. Ин дар ҳоле ки оҳангсозони номдор аз шунидани оҳанги сохтаи Муродбеки Насриддин лаззат бурданд ва онро яке аз дастовардҳои мусиқӣ номиданд. Аммо «оқилон» матни хонум Гулрухсорро зидди шодмониҳои низоми коммунистӣ шумурданд ва овозхон маҷбур шуд, барои оҳанги худ матни нав ҷӯяд. Агар имрӯз ин таронаро мешунавед, бидонед, ки он зиёда аз ду даҳсола пеш офарида шуда, танҳо дар давраи истиқлолу озодии Тоҷикистон рӯйи саҳна омад ё дубора зода шуд.

Бархе аз таронаҳои дигари Муродбеки Насриддинро, ки бар пояи осори шифоҳӣ ё фолклорӣ эҷод мешуданд, низ «оқилон»-и болонишин хуш надоштанд ва онҳоро шоистаи саҳна намедонистанд. Ҳоло ба сели таронаҳои кӯчагӣ ғарқ мешаваму ба корҳои он замона хандам меояд. Хандаи хашмолуд.

Мисли ин буд, ки овозхони худододро мешикастанд, рӯҳафода мекарданд, дар чаҳорчӯби сохтаи худ меандохтанд ва маҷбур менамуданд, ки ҳамеша дар сояи дигарон бошад. Агар ба ҷойи ин ғамхорӣ медид, шояд чакомаҳои зиёд ва зебову нотакроре ба ҳаво сар медод. Ӯ метавонист, аз худ як қурбонии зӯргӯӣ ба фарҳангро орояд ва хостори таваҷҷӯҳи ҷомеа шавад. Аммо инсони фурӯтану хоксор ҳаргиз аз пайи обрӯйи сабук нагашта, ба ҳама нокомиҳо ва нописандиҳо мардона тоб овардааст.

Бо вуҷуди ин ҳама фишорҳо Муродбеки Насриддин созанда ва сарояндаи беҳтарин таронаҳост. Садои ӯ вижа, махмалӣ ва дилнишину нодир аст. Нашунидаам, ки беҳтар аз садои ӯ садое «Мезанад борон ба шиша»-ро хонда бошад. Шояд трагизм ва тобиши ғамолуди ин садо буд, ки «оқилон» онро пессимистӣ мешумурданд. Вале ба садои Демис Руссос гӯш диҳед. Ё Игор Талков. Ё ҳатто Давлатманди Хол. Ҳамин тобиш аст, ки ба садо ранг медиҳад. Ва суруд бояд ранг дошта бошад.

Овози Муродбек ба садои булбуле мемонад, ки ҳарчанд аз ишқу фараҳ ба чаҳ-чаҳ омадааст, поёни фоҷиаомези достонро низ медонад ва дар канори нотаҳои шодмонӣ зеру бамҳои ғамангезаш дили моро мефишоранд ва огоҳамон мекунанд, ки зиндагӣ фақат навбаҳори гулафшон нест. Гоҳи дигар ин тобишҳо ба садояш лаҳни ғуруру қаҳрамонӣ ва ҷасорат ҳамроҳ мекунанд. Дар Масчо номҳое бо пасванди «бек» вомехӯранд ва ишора ба онанд, ки пешиниёни шахс аз бекҳои ин маҳал будаанд.

Дар як комёбии радиоии худ ман бидеҳкори устод Муродбеки Насриддинам. Дар бораи нахустин сафари сипасолори бузург Аҳмадшоҳи Масъуд ба Тоҷикистон гузориш таҳия мекардам. Он аз хабар фаротар рафт ва ба шахси ин чеҳраи мондагор печид. Ниёзе пеш омад, ки зиндагӣ ва корномаи Масъуд барои шунавандаи тоҷик бештар шарҳ дода шавад. Дар поёни кор гӯё чеҳранигорие аз Масъуд ба миён омад. Ва чун омадани ӯро ба Тоҷикистон зикр мекардам, ин суруди Муродбекро ба барнома ҳамроҳ намудам:

Ин кист ин, ин кист ин ширину зебо омада,
Сармасту наълин дар бағал, дар хонаи мо омада.
Хона дар ӯ ҳайрон шуда, андеша саргардон шуда,
Сад ақлу ҷон андар паяш бедасту бепо омада.

Ин пайванде буд осмонӣ. Вақте дубора барномаро гӯш кардам, ба тамоми баданам раъша дамид. Донистам, ки чунин эҳсос ба шунаванда низ даст хоҳад дод. Воқеан, баъд аз чандин сол яке аз ҳамкорони ҳунармандам он барномаро ба ёд овард ва гуфт, гузоштани ин суруди Муродбек дар ҷойи муносиби барнома барояш чунон дилгудоз буда, ки дар чашмонаш ашк дамидааст.

Кори ман, ба фикрам, охирҳои соли 1996 ё аввалҳои 1997 дар радио садо дод. Ду сол баъдаш шунидам, ки ҳамин таронаи Муродбекро эрониҳо дар як намоиши телевизионӣ дар лаҳзаҳои берун омадани Имом Хумайнӣ аз ҳавопаймо дар фурудгоҳи Меҳрободи Теҳрон низ пахш кардаанд. Плагиат? Намедонам. Шояд бузургӣ ва зебоии худи тарона сабаб шудааст. Матни зебои Мавлавӣ бо садои зебои Муродбек ва оҳанги дилчасп.

Мегӯянд, аз шоирон чанд байт мемонад. Пас аз нависандагон чанд достон ва аз овозхонон як ё ду тарона. Ин чакомаи Муродбек бар замми «Мастон саломат мекунанд», “Ҳар гаҳ, ки бо туям», «Рубоиёти Зарафшон» баъд аз сари мо ҳам садо хоҳад дод ва шунаванда ҳам хоҳад дошт. Ва суруди «Ин кист ин» шояд замоне низ садо диҳад, ки Масъуди наве ба хонаамон хоҳад омад.