“21 сабақи садаи 21”

Ёднавиште пас аз хондани китоби Ювал Нуҳ Ҳарорӣ “21 сабақи садаи 21”

Пеши рӯ ваҳшатест ногуфтанӣ ва ва бе ваҳдати ҷаҳонӣ наҷот номумкин аст. Дар ин ҳол башар торафт бесаводтар мешавад ва аз таҷрибаи рӯзгор баҳра намегирад.

***

Ҳамеша ҳамин тур аст, ки гоҳе китоберо мехонам, дилдодаи он мешавам, аз нукоти ҷолибаш ба ҳаяҷон меоям, ба печутоби риштаи андеша ва ширинию пурмағзии баёни нависандааш аҳсант мегуям, гоҳе мехоҳам, порчаҳои бузургеро аз он китоб ба дафтари хотираам кӯчонам. Чунин китоб ҳатман ба ман таъсир мекунад, вале ҳанӯз гуфта наметавонам, ки он аз имтиҳони ман гузаштааст.

Афсонаҳои модаркалонам

Модаркалонам ба мо сураҳои “Қуръон” меомӯзонданд. Порча ба порча. Он кас мегуфтанд ва ману хоҳарам такрор мекардем. Ҷойе, агар хато мегуфтем, ислоҳ мекарданд. Шеъру достонҳои дар мактаб азёдкардаам кайҳо аз хотирам рафтаанд, вале сураҳои омӯзондаи бибиям гӯё нақш бар санганд. На танҳо ин, балки бибиям ба мо покизагии ботину зоҳирро ёд медоданд. Вале мо бештар афсонаҳои он касро дӯст медоштем. “Козурбача (Ман булбулаки саргашта)”, “Во дареғ”, “Моҳпешонӣ”, “Чӯбаки сандалвор”, “Сабзпарӣ”, худоё ба чӣ дунёҳое мебурданд он кас моро!

СССР шакар набуд

Барои дӯстони ҷавонам, ки СССР ро надидаанд. Барои ҳамсолонам, ки онро фаромӯш кардаанд ё бино бар душвориҳои имрӯза аз он биҳишт месозанд. Барои онҳое, ки бо кирдори худ мардумро зори СССР кардаанд. Ва барои онҳое, ки бо истифода аз мушкилоти имрӯза ҷавонони моро зидди истиқлолу озодӣ мешӯронанд. Аз як зодаи кишваре, ки дигар дар нақшаи ҷаҳон нест.

Рӯзи Гулрухсор, Хурмо, Қутбӣ ва Моёншо

Зодрӯзи шоири нозукбаён Қутбӣ Киромро пайдо нахоҳед кард. Ҳарчанд онро гоҳо расман 22 ва баъзан 23, ҳатто 24-уми декабр мешуморанд, худи ӯ зодрӯзашро ба 17-уми декабр тиргак мегузошт, ба эҳтимоли зиёд барои он ки дар миёни ду бонуи зебо – Хурмо  ва Гулрухсор бошад.

Гелоси Муҳаммадшарифи III

Гелоси ҷопоние дидам дар ин кӯчаи Прог, ки ба ду ранг шукуфтааст. Дидаму амаки Муҳаммадшарифам ба ёдам омад, ки айёми кӯдакии ман садбаргро ба гелоси боғамон найчапайванд карда буд. Одамон аз деҳу кӯйи атроф ба дидани гелосе меомаданд, ки дар як шохи баландаш садбарг шукуфта буд.

Ниёиши наврӯзӣ

Ба номи Ҷонофарини бахшанда ва меҳрубон.
Хостам ниёиш ба ту орам дар он лаҳзаи инсофу баробарии рӯзу рӯшнoӣ ва шабу торикие, ки ту офаридӣ. Дар он гоҳе, ки гардунро ба гардиш овардӣ ва паёми баҳору хазон ва маргу зиндагӣ додӣ.

Сиёсат ва дипломи 1992

Ҷавонони тоҷик аз сиёсат мегурезанд. Чаро? Падару модарашон иҷоза намедиҳанд, зеро саҳнаи сиёсиро ҳамарӯза мебинанд ва ҳам ҳанӯз таъми талхи ҷанги дохилии Тоҷикистон аз комашон нарафтааст. Аз минбари сиёсат даъват садо медиҳад, ки ҷавонон хуб таҳсил кунанд, зеро умури кишвар дар оянда ба дасти онҳо хоҳад буд. Он оянда кай фаро мерасад, номаълум.

Андарзномаи ғуруб

Вақте ҷавон будаму чизе шабеҳи андарз менавиштам, устодон эрод мегирифтанд, ки ҷавонона навис, ҳанӯз вақти насиҳат хонданат ба дигарон нарасидааст. Ҳоло фикр мекунам, шояд он фурсате, ки устодон дар назар доштанд, кайҳо даромадаву нашояд хулосаҳои кас, ки аз гузашти рӯзгор ва дидаву шунидаву андешидаҳо бармеоянд, мояи шарму дудилагии ӯ бошанд.

Дунёи пластикӣ

Аз сафари Тоҷикистон бо андешае баргаштам, ки гӯё ватанам саропо пластикӣ шудааст. Замоне пластикро “елим” ва зарфҳои пластикиро “елимӣ” меномиданд. Ин вожа имрӯз шояд ба бисёриҳо ноошно бошад, зери кам андар кам истифода мешуд, ҳарчанд яке аз намунаҳои омӯзиши ҳарфи “Е” дар китоби “Алифбо”-и мо буд.

Ним аср дар як рӯз

Зодрӯзи ман рӯҳи идона дорад, чун имсол ба арафаи Иди Фитр рост омад. Вақти саҳарихӯрӣ ҳанӯз дар фикри он набудам, аммо дертар, бо дамидани субҳ чашм кушодаму дар сақфи хонаам нурҳои хандони офтобро дидам, ки дар шикасти худ шакли лабхандеро доштанд. Шояд мегуфтанд: “Ҳай гӯл задем, ин ҷаҳонро, не?… Оре панҷоҳ солу боз як. 18 620 рӯз пеш дар ҳамин гуна субҳ бори аввал ба ин дунё чашм кушода будам.

Қонунсолор

Ин сатрҳоро дар ҳошияи як матлаби торнигори “Пайкон” навишта будам. Танҳо барои ҳамин пойгоҳ ва хонандагони он. Хеле вақт гузашту ҳар бор ки он гӯшаро боз мекунам, суханони худро намебинам ва фикр кардам, бояд онҳоро ҳамин ҷо бигузорам. Лоақал барои онҳое, ки гаҳ-гоҳ сар ба ин кулба мезананд.

Пешрафтеро медонед?

Моҳи гузашта як маҷаллаи инглисӣ аз ман хоҳиш кард, мақолае дар бораи вазъи феълии Тоҷикистон бинависам. Вале тамоми мавзӯъҳое, ки онҳо пешниҳод карданд, бароям зиёд хушоянд набуданд. Исломи сиёсӣ, фасод ва фақр, низоми худкома,  маводи мухаддир, кашокаш бо Узбакистон, фишори Русия… бе ман ҳам дар ин бораҳо зиёд навиштаанд. Гуфтанд, пас худат интихоб кун, ки дар бораи чӣ менависӣ.