Ситоиш аз “беморон”

Аз фарзандони худ ҳамеша талаб мекардам, ки дар ҳар як кори худ бодиққат, муназзам ва озода бошанд. Аҷиб аст, ки аз куҷо ин нукта ба зеҳнам нишастааст. Падари бузургворам чунин насиҳате ба ман накарда буданд. Хира-хира ба ёдам меояд, ки омӯзгори мактаби мо барои иншое, ки тозаву муназзам, бе хат задану ранг чакондан навишта шудааст, баҳои баландтар мемонд.

Ва дар хурдсолӣ аз як намоиши телевизионӣ шунида будам, ки мактуби озода ва хушхат баёнгари фарҳангу одобу ахлоқи инсон аст.

Имрӯз хондам, ки бисёре аз корҳои бузурги ҷаҳониро одамони беназм ва ҳатто бемор анҷом додаанд. Онҳо синдроми Аспергер, дислексия ва беназмии марбут ба камбуди диққат доштаанд. Бемории аввал шохае аз аутизм аст ва кадом рӯз, ба ҳамин наздикиҳо дида будам, дар Тоҷикистон гурӯҳи мубориза бо аутизми кӯдакон таъсис шудааст. Оё зарур аст?

Аз онҳое, ки имрӯз бо чунин бемориҳо дар саргаҳи фанновариҳои нав истодаанд, метавон Стив Ҷобс, Ричард Брансон, Ҷон Чамберс, Марк Зуккарбергерро ном бурдаанд. Гуфта мешавад, бунёдгузорони “Форд”, “Ҷенерал Электрикз”, Айбиэм, Икеа ва ғайра низ ба ин бемориҳо гирифтор будаанд. Инҳо касонеанд, ки қолабшиканӣ карданд ва дунёҳои наверо барои инсоният кашф намудаву ба мерос гузоштанд. Ба навиштаи маҷаллаи “Экономист” (ҳафтаи аввали июн), ҳоло ширкатҳои бузург ва пешрафта, на “писарони боодоб” ва “дидадарою фармонбар”, балки худсарон, девонамизоҷон, бедиққатону беэҳтиётҳо, хуллас, онҳоеро, ки одамони маъмулӣ монанд нестанд, ба баландтарин мансабҳо ҷалб мекунанд.

Фикр кардам, шояд замони бӯҳронии мо, ки ҷаҳон ба бунбасту наздик шудаву намедонад, чӣ гуна бо роҳҳои маъмулӣ пеш равад, чунин талаботро ба миён овардааст. Шояд ҷаҳони имрӯз, ки ҳар сония як уқёнус иттилоъро ба сари кас фуруд меорад, маҳкум ба зодани чунин нобиғаҳоест, ки на ба ҳама чиз эътибор намедиҳанд, корҳои зиёдеро ба ҳарҷу марҷ ва каҷу килеб ба сар мебаранд, аммо дар як риштаи танги дӯстдоштаи худ ба баландтарин қуллаҳо мерасанд. Вале пас аз каме пажӯҳиш маълумам шуд, ки нубуғи “номуназзамҳо ва худсарҳо” хоси фақат даврони мо нест. Нютону Нострадамус, Черчиллу Наполеон, Мотсарту Бетҳовен, Пою Толстой, Пикассою Далӣ ва садҳо нафари дигар низ аз ин бемориҳо доштаанд.

Ҳамзамон як рисолаи олими руси муқими Қирғизистон Олег Богданов ба ёдам омад, ки мегӯяд, миллатҳое, ки бо як роҳи рост пеш мераванд, оқибат маҳв мешаванд, вале онҳое, ки аз пастию баландиҳои зиёд мегузаранд ва роҳашон низ каҷу килеб аст, пирӯз мешаванд.

Баъзан мо ба атрофиён аз он зовия менигарем, ки муназзаму покизакор бошанд. Фикр намекунед, мо бо ин тақозои худ фақат мехоҳем, ҳаёти худро сабуктар кунем? Оё дар мавриди фарзандон ҳам чунин нест? Бо роҳи росте, ки мо мехоҳем, раванд ва ба ҷое расанд, ки мо мехоҳем, на худи онҳо? Иродаи онҳо бояд дар қабзаи мо бошад. Камтарин ангезаи мустақилияти атрофиён ва махсусан фарзандон ҳисси диктаториро дар ботини мо бедор мекунад. Вале оё беҳтар нест, раҳбар, мушовир ва дӯсти онҳо бошем, на довар, муфаттиш ва додситон? Магар бо ин роҳ ба пешрафти бештаре нойил нахоҳем гашт?

Ба ҳар ҳол, пеши худ тасмим гирифтам, ки барои фарзандон бояд устод буд, на довар. Ҳарчанд намедонам, ин қарори ман то куҷо мустаҳкам аст. Эҳ, зодаи Шарқ!